Nieusprawiedliwione żądanie zwrotu bonifikaty udzielonej na zakup mieszkania od gminy
Nasz zespół oferuje pomoc prawną przy sporach związanych z dochodzeniem przez gminy roszczeń min. o zwrot bonifikat, z tytułu wykupu lokali mieszkalnych. Procesy takie traktujemy bardzo poważnie, częstokroć są one doniosłe w skutkach, albowiem przegranie sprawy może prowadzić do utraty nieruchomości, która zaspokaja potrzeby mieszkaniowe pozwanego i jego rodziny. Posiadamy bogate doświadczenie związane z tego typu postępowaniami.
Poniżej przedstawiamy stan faktyczny i prawny jednej z takich spraw, którą zakończyliśmy pozytywnie. Zgodnie z przepisem art. 68 ust. 1 pkt 7 ustawy z 21 sierpnia 1997 roku o gospodarce nieruchomościami (dalej: u.g.n.) właściwy organ może udzielić bonifikaty od ceny nabycia nieruchomości lokalowej. Jeżeli nabywca takiej nieruchomości zbył ją lub wykorzystał na inne cele niż cele uzasadniające udzielenie bonifikaty, przed upływem 5 lat, licząc od dnia nabycia, jest zobowiązany do zwrotu kwoty równej udzielonej bonifikacie po jej waloryzacji. Roszczenie, o którym mowa stanowi sankcję, zmierzającą do wyeliminowania sytuacji, w której osoba korzystająca z pomocy publicznej, przeznacza uzyskaną korzyść sprzecznie z jej celem tj. zbywa lokal i w istocie wzbogaca się kosztem społeczności, czy też przeznacza środki na cele inne, niż zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych. Jednakże nie każde rozporządzenie tego typu nieruchomością powoduje powstanie ww. roszczenia po stronie gminy, albowiem za każdym razem należy uwzględnić okoliczności towarzyszące takiemu rozporządzeniu, a także to w jakim celu doszło do zbycia lokalu mieszkalnego nabytego na zasadach preferencyjnych. W wielu przypadkach dochodzenie takiego roszczenia przez gminę może zostać uznane za nadużycie prawa podmiotowego, w związku z czym nie będzie podlegać ochronie prawnej. Dla przykładu należy przywołać sytuację, w której osoba (najemca) nabyła lokal mieszkalny od m. st. Warszawa z udzieloną 98 % bonifikatą. Następnie w okresie 5 lat dokonała darowizny tej nieruchomości na rzecz syna. Syn ów w tymże okresie zwrócił matce darowany wcześniej przez Nią lokal. M. St. Warszawa wytoczyło proces synowi o zwrot zwaloryzowanej kwoty bonifikaty, przed Sądem domagało się zasądzenia na swoją rzecz kwoty 128.000,00 zł. Sąd I instancji powództwo m. st. Warszawy oddalił w całości, zaś Sąd Apelacyjny w Warszawie zaskarżony wyrok utrzymał i oddalił apelację gminy. Sądy obu instancji stanęły na stanowisku, iż nie sposób uznać, aby zamiarem ustawodawcy było objęcie działaniem hipotezy art. 68 ust. 2b u.g.n. sytuacji, w której na skutek zbycia nieruchomości przez osobę bliską pierwotnemu nabywcy, własność nieruchomości powraca do pierwotnego nabywcy. Przecież właśnie ta osoba była beneficjentem udzielenia bonifikaty i wskutek zwrotu darowizny przez syna stała się ponownie właścicielem lokalu, w którym znajduje się jej centrum życiowe. Zdaniem Sądu dyspozycja w/w przepisu dotyczy li tylko sytuacji, gdy zbycie następuje na osobę bliską zbywcy inną niż pierwotny nabywca. Konsekwencją powyższego jest przyjęcie, że roszczenie m. st. Warszawa nie powstało, a zatem powództwo podlega oddaleniu. Nawet gdyby przyjąć, że roszczenie m. st. Warszawa istnieje, uznać należy, że dochodzenie go przez gminę w rzeczonej sytuacji stanowi nadużycie prawa podmiotowego. Zgodnie z przepisem art. 5 k.c. nie można ze swego prawa czynić użytku sprzecznego ze społeczno – gospodarczym przeznaczaniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego - vide wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 15 maja 2018 roku sygn. akt IV C 66/18 oraz wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 7 listopada 2019 roku sygn. akt V ACa 2/19.